भारतीय अर्थव्यवस्था 2023-2024

नवी दिल्ली, भारत (४ एप्रिल २०२३) - आशियाई विकास बँक (एडीबी) ने ३१ मार्च २०२४ रोजी संपलेल्या आर्थिक वर्षात (आर्थिक वर्ष) २०२३ मध्ये भारताच्या सकल देशांतर्गत उत्पादनात (जीडीपी) वाढ ६.४% पर्यंत मध्यम आणि ६.७% पर्यंत वाढण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे. FY2024, वाहतूक पायाभूत सुविधा, लॉजिस्टिक आणि व्यावसायिक परिसंस्था सुधारण्यासाठी सरकारी धोरणांच्या आधारे खाजगी उपभोग आणि खाजगी गुंतवणुकीद्वारे प्रेरित.

हा प्रोजेक्शन ADB च्या फ्लॅगशिप आर्थिक प्रकाशन, एशियन डेव्हलपमेंट आउटलुक (ADO) एप्रिल 2023 च्या नवीनतम आवृत्तीचा भाग आहे, आज रिलीज झाला. आर्थिक वर्ष 2023 मध्ये भारताच्या वाढीचा मध्यवर्ती जागतिक आर्थिक मंदी, कडक आर्थिक परिस्थिती आणि वाढलेल्या तेलाच्या किमती यावर आधारित आहे. तथापि, ADO एप्रिल 2023 नुसार, FY2024 मध्ये गुंतवणुकीत जलद वाढ अपेक्षित आहे, सहाय्यक सरकारी धोरणे आणि ठोस आर्थिक मूलभूत तत्त्वे, बँकांमधील कमी अकार्यक्षम कर्जे, आणि लक्षणीय कॉर्पोरेट डिलिव्हरेजिंग ज्यामुळे बँक कर्ज वाढेल.

"जागतिक मंदी असूनही, भारताचा आर्थिक विकास दर अनेक समवयस्क अर्थव्यवस्थांपेक्षा मजबूत आहे आणि तुलनेने मजबूत देशांतर्गत वापर आणि जागतिक मागणीवर कमी अवलंबित्व प्रतिबिंबित करते," असे भारताचे ADB देश संचालक ताकेओ कोनिशी म्हणाले. "पंतप्रधान गती शक्ती (नॅशनल मास्टर प्लॅन फॉर मल्टीमॉडल कनेक्टिव्हिटी) उपक्रम, लॉजिस्टिक विकास आणि औद्योगिक कॉरिडॉर विकास अंतर्गत भारत सरकारच्या मजबूत पायाभूत सुविधांमुळे औद्योगिक स्पर्धात्मकता वाढविण्यात आणि भविष्यातील विकासाला चालना देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान मिळेल."

कामगार बाजारातील परिस्थिती सुधारणे आणि ग्राहकांचा आत्मविश्वास यामुळे खाजगी उपभोगात वाढ होईल. आर्थिक वर्ष 2023 मध्ये भांडवली खर्चात लक्षणीय वाढ करण्याची केंद्र सरकारची वचनबद्धता, जीडीपीच्या 5.9% कमी वित्तीय तुटीचे लक्ष्य असूनही, मागणी वाढेल. पर्यटन आणि इतर संपर्क सेवांमध्ये पुनर्प्राप्तीमुळे मदत, सेवा क्षेत्र आर्थिक वर्ष 2023 आणि आर्थिक वर्ष 2024 मध्ये जोरदार वाढेल कारण COVID-19 चा प्रभाव कमी होईल. तथापि, FY2023 मधील उत्पादन वाढ कमकुवत जागतिक मागणीमुळे कमी होण्याची अपेक्षा आहे, परंतु FY2024 मध्ये त्यात सुधारणा होण्याची शक्यता आहे. कृषी उत्पादकतेला चालना देण्यासाठी अलीकडील घोषणा, जसे की पीक नियोजनासाठी डिजिटल सेवा स्थापन करणे आणि कृषी स्टार्टअप्सना पाठिंबा देणे या मध्यम मुदतीत कृषी विकास टिकवून ठेवण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरतील.

तेल आणि खाद्यपदार्थांच्या किमती कमी गृहीत धरून FY2023 मध्ये महागाई 5% पर्यंत मध्यम राहील आणि महागाईचा दबाव कमी झाल्यामुळे FY2024 मध्ये 4.5% पर्यंत कमी होईल. त्याचबरोबर, आर्थिक वर्ष 2023 मध्ये चलनविषयक धोरण अधिक घट्ट असण्याची अपेक्षा आहे कारण मूळ चलनवाढ कायम राहिली आहे, तर आर्थिक वर्ष 2024 मध्ये अधिक अनुकूल होत आहे. चालू खात्यातील तूट FY2023 मध्ये GDP च्या 2.2% आणि FY2024 मध्ये 1.9% पर्यंत घसरण्याचा अंदाज आहे. 2024 मध्ये सुधारणा होण्यापूर्वी FY2023 मध्ये वस्तूंच्या निर्यातीतील वाढ मध्यम राहण्याचा अंदाज आहे, कारण उत्पादन-संबंधित प्रोत्साहन योजना आणि व्यावसायिक वातावरण सुधारण्याचे प्रयत्न, जसे की सुव्यवस्थित कामगार नियम, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि उत्पादन वाढीच्या इतर क्षेत्रांमधील कामगिरी सुधारणे. सेवा निर्यातीतील वाढ मजबूत झाली आहे आणि भारताच्या एकूण पेमेंट बॅलन्स स्थितीला बळकट करत राहण्याची अपेक्षा आहे.

तथापि, भू-राजकीय तणाव आणि हवामान-संबंधित धक्के हे भारताच्या आर्थिक दृष्टीकोनासाठी महत्त्वाचे धोके आहेत.

ADB एक समृद्ध, सर्वसमावेशक, लवचिक आणि शाश्वत आशिया आणि पॅसिफिक साध्य करण्यासाठी कटिबद्ध आहे, तसेच अत्यंत गरिबीचे निर्मूलन करण्याच्या प्रयत्नांना कायम ठेवत आहे. 1966 मध्‍ये स्‍थापित झालेल्‍या, त्‍याच्‍या मालकीचे 68 सदस्‍य आहेत—49 या प्रदेशातील