प्रश्नकर्ता: आसक्तीचे सूक्ष्म स्वरूप आपण समजाविले. तर आता या आसक्तीपासून मुक्ती कशी मिळवायची?
प्रेम
४१
दादाश्री : 'मी अनासक्त आहे,' असे जर 'त्याला' भान झाले तर मुक्ती मिळेल. आसक्ती काढायची नाही, 'अनासक्त आहे' याचे भान व्हायला हवे. बाकी, आसक्ती काही निघत नाही. आता तुम्ही जिलेबी खाल्यानंतर चहा प्याल तर काय होईल ?
प्रश्नकर्ता: चहा अगोड लागेल.
दादाश्री हो, तसेच स्वतःचे स्वरूप प्राप्त झाल्यावर हा संसार ही अगोड वाटतो. तेव्हा मग आसक्ती निघून जाते. 'स्वतः चे स्वरूप' प्राप्त झाल्यावर जर त्यास जपून ठेवेल आणि आम्ही सांगू त्या प्रमाणे आज्ञापूर्वक राहील तर त्याला हा संसार अगोड लागेल.
आसक्ती काढल्याने जात नाही. जसे हे लोहचुंबक आणि टाचणी दोघांना जी आसक्ती आहे ती जात नाही. त्याचप्रमाणे या माणसांचीही आसक्ती जात नाही, कमी होते, प्रमाण कमी होते परंतु जात नाही. आसक्ती केव्हा जाईल ? 'स्वत: ' अनासक्त होईल तेव्हा. 'स्वत: ' आसक्तच झाला आहे. नामधारी अर्थात आसक्त ! नावावर आसक्ती, सर्वांवर आसक्ती ! पती झालात म्हणून आसक्त, बाप झालात म्हणून आसक्त !!
प्रश्नकर्ता : तर या संयोगांचा परिणाम होत नाही तीच खरी अनासक्ती आहे का?
दादाश्री : नाही, अहंकाराचा लोप झाल्यानंतर अनासक्त होतो.
म्हणजे अहंकार आणि ममता दोन्हीही जातील तेव्हा अनासक्ती! पण असा
कोणीच नसतो.
प्रश्नकर्ता म्हणजे हे सर्व करायचे, पण त्यात आसक्ती नसावी, कर्म लेपायमान व्हायला नकोत....
दादाश्री : पण लोकांमध्ये आसक्ती स्वाभाविक रित्या राहतेच. कारण त्याची स्वतःची मूळ चूक गेलेली नाही. 'रूट कॉज' (मूळ कारण) नष्ट झाले पाहिजे. रूटकॉज काय आहे? तर त्याला 'मी चंदुभाऊ आहे' ही विलिफ (मान्यता) बसली आहे. म्हणून चंदुभाऊसाठी कोणी म्हणेल की 'चंदुभाऊ ' चे असे केले जात आहे, त्याने असे नुकसान केले आहे. '
असे जर चंदुभाऊ वर आरोप करण्यात आले तर 'तो' रागावतो 'त्याच्यात' स्वतःची निर्बळता उत्पन्न होते.
तर हे रूटकॉज आहे आणि हीच मोठी चूक आहे. दुसऱ्या सर्व चुका नाहीतच. मुळात हीच चूक आहे की 'तुम्ही' जे आहात ते ओळखत नाही आणि जे नाहीत त्याचा आरोप करता. लोकांनी नाव दिले ते तर ओळखण्याचे साधन आहे, की 'भाऊ, हे चंदुभाऊ आहेत आणि हे इन्कमटॅक्स ऑफिसर आहेत.' हे सर्व ओळखण्याचे साधन आहे. या स्त्रीचे पती, तेही ओळखण्याचे साधन आहे. परंतु 'स्वत: खरोखर कोण आहे ?' ते जाणत नाही, त्याचीच ही सर्व अडचण आहे ना?
प्रश्नकर्ता: शेवटी अडचण तर तिथेच आहे ना ?
दादाश्री : म्हणजे हे 'रूटकॉज' आहे. हे रूटकॉज तोडण्यात आले तरच काम होईल.
चांगले-वाईट हे सर्व बुद्धीवर अवलंबून असते. बुद्धीचा धंदा काय ? तर जिथे जाईल तिथे प्रॉफिट आणि लॉस, फायदा आणि नुकसान बघणार बुद्धी प्रॉफीट आणि लॉसशिवाय जास्त काम करू शकत नाही. तर आता बुद्धीपासून दूर व्हा. अनासक्त योग ठेवा. आत्म्याचा स्वभाव कसा आहे ? अनासक्त स्वरूप आहे. म्हणजे स्वतःचा स्वभाव हा असा आहे. तू सुद्धा स्वभावाने अनासक्त होऊन जा. जसा स्वभाव आत्म्याचा आहे, तसाच स्वभाव आपण केला, तर एकाकार होईल, मग काही वेगळे नाहीच. फक्त स्वभावच बदलायचा आहे.
आता आपल्यात आसक्ती असेल आणि आपण भगवंतासारखे होऊ, हे कसे शक्य आहे ? भगवंत अनासक्त, मग अनासक्त आणि आसक्तीचा मेळ कसा काय बसेल ? आपल्यात क्रोध असेल तर भगवंताशी मिलन कसे होईल ?
भगवंतात जो धातू आहे, ते धातुरूप तू होऊन जा. जे सनातन आहे, तेच मोक्ष आहे. सनातन म्हणजे निरंतर. निरंतर राहते तोच मोक्ष आहे.
