अभ्यासात लानी-६दी महत्वाची नाहीं, सोली महत्त्वाची आहे. पुष्कळ वेळ तासचे तास आणि नाना विषयाचा अभ्यास करीत राहणे ह्याला मी लावरुंद अभ्यास म्हणतो. समाधिस्थ होऊन रोज सतत अल्प वेळ एसाद्या निश्चित विषयाचा अभ्यास करणें ह्याला मी सोल अभ्यास म्हणत दहा बारा तास निजलों, पण तळमळत आणि स्वम-ग्रस्त असल्या झोपेनें विश्रान्ति मिळायची नाहीं. उलट पाच सहा तास निजलों, पण गाढ नि स्वम. ह्या एवढ्या झोपेनें पूर्ण विश्रान्ति लाभू शक्ते, अभ्यासाचे असे च आहे. समाधि 'अभ्यासातील मुख्य तथ्य आहे.
समाधियुक्त सोल अभ्यासाशिवाय ज्ञान नाहीं. लाबलचक अभ्यास म्हणजे पुष्कळसा तर भास न्च, शिवाय शक्तीचा व्हास. अनेक विषयावर आणि भाराभर वाचीत बसून काही लब्धि नाहीं. अभ्यासानें प्रज्ञा स्वतंत्र आणि प्रतिभावान् व्हायला हवी, प्रतिभा म्हणजे नवीन नवीन कोंब बुद्धीला फुटत राहणे. नवीन कल्पना, नवीन उत्साह, नवीन शोध, नवीन स्फूर्ति हैं प्रतिभेचं लक्षण. ही प्रतिभा भाराभर वाचनानें नेमकी मरायची.
वर्तमान जीवनातील आवश्यक कर्मयोगाला अवकाश देऊन सगळा अभ्यास करायला हवा. नाहींतर पुढील जीवनाच्या आशेनें चालू काळात मरण्यासासा प्रकार होतो शरीर ही वस्तु किती विश्वासाची आहे ह्याचा तर अनुभव प्रत्येकाला येत च असतो देवाची आपणा सर्वावर अपार कृपा म्हणून तो आमच्या ठिकाणी काही ना काही व्यंग ठेऊन च देतो. ह्या व्यगाच्या जाणीवेने आपण जागृत राहू अशी त्याची अपेक्षा असते.
दोन निंदून रेषा निश्चित होते. जीवनाचा मार्ग हि दोन वूिन च निश्चित होतो आपण आहोत कोटें तो पहिला बिंदु, आणि आपल्याला जायचे आहे कोठें तो दुसरा निदु. हे दोन निदु नक्की येले म्हणजे जीवनाची दिशा ठरली. ही दिशा लक्षात न घेता कोठें तरी पाय फिरवीत राहण्यानें मार्ग आकमिला जायचा नाही.
साराश, अल्प माना, सातत्य, समाधि, कर्मायकाश आणि निश्चित दिशा हैं सोल अभ्यासाचे सूत्र आहे
(जुन्या पत्रातील उतारा नूतनीकृत)
मा. से. यू ऑगस्ट १९४०.
