shabd-logo

गुलामगिरी भाग २

23 June 2023

5 पाहिले 5
मत्स्य आणि शेखासूर याविषयी.

धो०- वामनापूर्वी इराणातून या देशात आर्य लोकांच्या एकदर किती टोळ्या आल्या असाव्या?

जो० या देशात आर्य लोकांच्या टोळ्या जळमागनि अनेक आल्या.

धो० त्यापैकी पहिली टोळी जळमार्गाने लढाऊ गलबतावरून आली किंवा कसे?

जो० लढाऊ गलबतें त्या काळी नव्हती, सबब ती टोळी लहान लहान मचव्यातून आली व ते मचवे माशासारिखे त्वरेने पाण्यावरून चालत असत, म्हणून त्या टोळीच्या अधिकाऱ्यांचे टोपणनाव मत्स्य पडले असावें.

घो०-तर मग ब्राम्हण इतिहासकर्त्यानी भागवत वगैरे ग्रंथात तो टोळीचा अधिकारी मत्स्यापासून जन्मला म्हणून लिहिले आहे, हे कसें?

जो०- त्याविषयी तूच विचार करून पाहा की, मनुष्य आणि मासा यांच्या अवयवांत, आहारात, निद्रेत, मैथुनात आणि उत्पत्तीत किती अंतर आहे? आणि त्याच प्रमाणे त्यांच्या मगजात, काळजीत, फुफ्फुसांत, आतड्यात, गर्भ वाढण्याचा जाग्यांत, आणि प्रसूत होण्याच्या मार्गात किती चमत्कारीक अंतर आहे! मनुष्य हा जमिनीवर गुजारा करून राहाणारा प्राणी होय. तो पाण्यात पडल्याबरोबर गटांगळ्या खाऊन आपल्या प्राणास मुकतो. मासा हा सर्व काळ पाण्यांत राहून आपला गुजारा करणारा प्राणी होय, व त्यास पाण्याबाहेर काढल्याबरोबर तो तरफडून मरतो स्त्रिया बहुतकरून एकाच मुलास जन्म देतात; परंतु मत्स्यीण प्रथम पुष्कळ अंडी घालून काही काळानंतर त्या सर्वास फोडून त्यातून आपली सर्व बच्ची बाहेर काढिते आता ज्या अंड्यामध्ये हे मत्स्यबाळ होते, त्यास मात्र तिने पाण्याबाहेर आणून फोडिले, आणि त्यातून तिने ते मत्स्यबाळ बाहेर काढले असेल असे म्हणावे तर तिचा प्राण पाण्याबाहेर कसा वाचला असेल? कदाचित् तिने पाण्यातच ते अंडे फोडून मत्स्यास बाहेर काढले असेल असे म्हणावे तर त्या मत्स्य मानवासारिखे बाळकाचा प्राण पाण्यात कसा वाचला असावा? कोणी अशी शंका घेतील की, मनुष्यातील एखाद्या सराईत पाणबुड्याने पाण्यात तळी बुडी मारून मत्स्य बालक ज्या अंड्यामध्ये होते ते अंडे मात्र ओळखून जमिनीवर घेऊन आला असेल, असो, तसे का होईना, पण पुढे त्या मत्स्यिणीचें अंडे कोणत्या चतुर मर्दाने फोडून त्यांतून मत्स्यबाळ बाहेर काढिलें असावें बरे? कारण जरी आता युरोप व अमेरिका खंडात पुष्कळ सुधारणा होऊन मोठमोठे नामांकित विद्वान वैद्यशास्त्रांत निपूण झाले आहेत, तथापि त्यांपैकी एकाच्यानेहि छातीला हात लावून मी मत्स्यिणीचें अंडे फोडून त्यातून जिवंत मत्स्यांचे बच्चे काढीन, असे म्हणवणार नाही असो बरे, ते अंडे पाण्यात आहे. म्हणून तो मोठ्या महत्वाचा निरोप कोणत्या अमर मत्स्याने पाण्याबाहेर येऊन त्या पाणबुड्यास कळविला असेल व त्या जळचर निरोप्याची भाषा मानव पाणबुड्यास कशी समजली असेल. अशा नाना प्रकारच्या शंकांचे त्या इतिहासातल्या लेखावरून यथास्थित समाधान करून घेता येत नाहीं यास्तव त्याविषयी असे अनुमान सिद्ध होते की, मागाहून काही लबाड लोकानी सधी पाहून एकंदर प्राचीन ग्रंथांत ही दंतकथा कोंबली असावी.

घोर-बरें, तो टोळीचा मत्स्य अधिकारी आपल्या लोकासहीत कोणत्या ठिकाणी येऊन उतरला?

जो०- पश्चिम समुद्रातून येऊन तो एका बंदरावर उतरला.

धो०- मत्स्याने बदरावर उतरल्याबरोबर काय केले?

जो० मत्स्याने शंखासूर या नांवाच्या क्षेत्रपतीस मारून त्याचे राज्य घेतले. पुढे तें शंखासुराचे राज्य आर्य लोकांच्या ताब्यांत मत्स्याच्या मरणकाळापावेतो बिनधोक राहिले. मत्स्य मरताच शंखासुराच्या लोकानी आपले राज्य परत घ्यावे या इराद्याने मत्स्याचे टोळीवर मोठ्या निकराने हल्ला केला.

धो०- पुढे त्या हल्ल्यामध्ये काय परिणाम झाला?

जो०-त्या हल्ल्यामध्ये मत्स्याचे टोळीचा पराभव झाल्यामुळे तिने रणभूमी सोडून पळ काढिला नंतर शंखासुराच्या लोकांनी तिचा पाठलाग केल्यामुळे ती अखेरीस एका डोंगरावर जाऊन झाडीत लपून महिली. इतक्यात इराणीतून आर्यलोकाची दुसरी एक मोठी टोळी कथव्यामधून बंदरा येऊन उतरली व ते कचवे मचव्यापेक्षा काहीसे मोठे असल्यामुळे पाण्यावर कासवासारिखे सावकाश चालत असत, या कारणामुळे त्या टोळीच्या अधिकाऱ्याचे टोपण नाव कच्छ पडले.

Mahatma Jyotirao Phule ची आणखी पुस्तके

1

गुलामगिरी भाग १

23 June 2023
0
0
0

ब्रह्मा, उत्पत्ति, सरस्वती आणि इराणी अथवा आर्य लोक यांविषयी.धों०-युरोपखंडांतील इंग्रज, फ्रेंच वगैरे दयाळू सरकारांनी एकत्र होऊन दास करण्याची बंदी केली, याजवरून त्यांनी ब्रह्मदेवाच्या नियमांस हरताळ लावि

2

गुलामगिरी भाग २

23 June 2023
0
0
0

मत्स्य आणि शेखासूर याविषयी.धो०- वामनापूर्वी इराणातून या देशात आर्य लोकांच्या एकदर किती टोळ्या आल्या असाव्या?जो० या देशात आर्य लोकांच्या टोळ्या जळमागनि अनेक आल्या.धो० त्यापैकी पहिली टोळी जळमार्गाने लढा

3

गुलामगिरी भाग 3

23 June 2023
0
0
0

कच्छ, भूदेव अथवा भूपती, क्षत्रिय, द्विजआणि कश्यपराजा याविषयी.धो०- मासा आणि कासव यामध्ये एकदर सर्व गोष्टी ताडून पहातां त्यामध्ये थोडे थोडे अंतर दिसून येते; परंतु इतर काही गोष्टीत म्हणजे जलीत रहाणे, ओडी

4

गुलामगिरी भाग ४

23 June 2023
0
0
0

वराह आणि हिरण्याक्ष याविषयी.घो०-कच्छ मेल्यामागे द्विजाचा कोण अधिकारी झाला ?जो०- वराह.घों०-वराह हा डुकरापासून जन्मला असे भागवत वगैरे इतिहासकयोंनी लिहून ठेविलें आहे, याविषयी आपले मत कसे काय आहे?जो०- वास

5

गुलामगिरी भाग ५

23 June 2023
0
0
0

नारसिंह, हिरण्यकश्यपु, प्रल्हाद, विप्र,विरोचन इत्यादिकाविषयी.धो०- वराह मेल्यावर द्विज लोकाचा कोण अधिकारी झाला?जो०- नृसिंह,धो० नृसिंह स्वभावाने कसा होता?जो०- नृसिंहाचा स्वभाव लोभी, कृत्रिमी, फितूरी, कप

6

गुलामगिरी भाग ६

23 June 2023
0
0
0

बळीराजा, जोतीबा मऱ्हाठे, खंडोबा, महासुभा नऊ खंडांचा न्यायी, भैरोबा, भराडी, सात आश्रयीत, तळी भरणे, आदितवारास पवित्र मानणे, वामन, पक्ष घालणे, विध्यावली, घट बसविणे, बळीराजाचे मरण, सति जाणे, आराधी लोक, शि

7

गुलामगिरी भाग ७

26 June 2023
0
0
0

ब्रह्मा, ताडपत्रावर लिहिण्याची चाल, जादुमंत्र, संस्कृताचें मूळ, आटक नदीचे पलीकडेस जाण्याची बंदी. पूर्वी घोडी वगैरे जनावरें ब्राह्मण लोक खात होते, भट, राक्षस, यज्ञ, बाणासुरांचे मरण, परवारी, सुताचे पाष्

8

गुलामगिरी भाग ८

26 June 2023
0
0
0

परशुराम, मातृवध, एकवीस स्वाऱ्या, दैत्य, खंडेरावाने रावणाचा आश्रय केला. नऊखंडाची जाणाई, सात आसरा, महारांच्या गळ्यातील काळा दोरा, अतिशूद्र अत्येज, मांग, चांडाळ, महारास जिवंतच पायामध्ये दडपणे, बाह्मणात प

9

गुलामगिरी भाग ९

26 June 2023
0
0
0

वेदमंत्र, जादूचे वजन, मूठ मारणे, देव्हारे घुमविणे, जप, चार वेद, ब्रम्हघोळ, नारदशाई, नवीन ग्रंथ, शूद्रांस ज्ञान देण्याची बंदी, भागवत व मनुसंहिता यांचा असंगतपणा, इत्यादिकाविषयी.धो०- तुम्ही खुटीस नागर बर

10

गुलामगिरी भाग १०

26 June 2023
0
0
0

दुसरे बळीराजे, ब्राह्मणधमांची फजीती, शंकराचार्यांचे कृत्रिम नास्तिक मत, निर्दयपणा, प्राकृत ग्रंथकार, कर्म आणि ज्ञानमार्ग, बाजीराव, मुसलमानांचा द्वेष, आणि अमेरिकन व स्कॉच उपदेशकानी बाह्मणांचा कृत्रिमरू

11

गुलामगिरी भाग ११

26 June 2023
0
0
0

पुराण सांगणे, बड़े वगैरे परिणाम, शूद्र संस्थानिक, कुळकर्णी, सरस्वतीची प्रार्थना, जप, अनुष्ठाने, देवस्थाने, दक्षिणा. मोठ्या आडनावाच्या सभा इत्यादिकाविषयी.धो०- काय? या अधर्म भटगारुड्याच्या दंगेखोर मूळ प

12

पहिला सत्याग्रही

27 June 2023
0
0
0

म. गांधी नंतर म. गांधींचा विचार जिवंत ठेवणारा, म. गांधींच्या विचारानुसार आचरण करणारा म. गांधीचा सच्चा अनुयायी म्हणून विनोबा भावे यांचा उल्लेख करता येईल. १७ ऑक्टोबर १९४० रोजी देशी विदेशी वर्तमानपत्रातू

13

बालपण आणि शिक्षण

27 June 2023
0
0
0

११ सप्टेंबर १८९५ रोजी महाराष्ट्राच्या कुलाबा जिल्ह्यातील गागोदे या गावी विनोबांचा जन्म झाला. चार भाऊ आणि एक बहीण यात विनोबा सर्वात वडील. विनोबांचे वडील नरहरी शंभूराव भावे बडोदा संस्थानात नोकर होते. आज

14

साबरमती आश्रमात

27 June 2023
0
0
0

७ जून १९१६ रोजी म. गांधी आणि विनोबांची पहिली भेट झाली. विनोबा आश्रमात आल्याची बातमी म. गांधींपर्यंत पोहचली. आंघोळ करून भेटायला येऊ द्या असे सुचवित म. गांधी स्वयंपाक घरात शिरले. साबरमती-कोचरब आश्रमाचे

15

एका वर्षाची रजा

27 June 2023
0
0
0

फेब्रुवारी १९१७ मध्ये गांधींकडून एक वर्षाची सुटी घेऊन विनोबा संस्कृत अभ्यासासाठी वाई येथे दाखल झाले. वाई येथे त्यांनी प्रथम पंडित नारायणशास्त्री यांची भेट घेऊन "वेदाभ्यास अस्पृश्यास शिकविण्याची आपलीतय

16

वर्धा आश्रमात

27 June 2023
0
0
0

ऑक्टोबर १९१८च्या सुरुवातीला बडोद्याहून निरोप आला की विनोबांची आई हिवतापाने आजारी आहे. गांधींना ही बातमी समजताच त्यांनी विनोबाला त्वरीत बडोद्यास जाऊन आईची सेवा करण्यास सांगितले. विनोबा लगेच बडोद्याला ग

17

गीताई- गीता प्रवचने

27 June 2023
0
0
0

१९१५ साली बडोद्यात गीतेवर प्रवचने चालू होती. विनोबांची आई प्रवचनाला जात असे. दोन चार दिवसानंतर विनोबांची आई विनोबाला म्हणाली, "विन्या, प्रवचन मला समजतच नाही. गीतेवरील एखादे मराठी सोपे पुस्तक आणून दे.

18

गुलामगिरी भाग १२

27 June 2023
0
0
0

वतनदार भट कुळकर्णी, युरोपिअन लोकाचे वसाहतीची जरुरी, विद्याखात्याच्या तोंडावर काळोखाचा डाग, युरोपिअन कामगारांची अक्कल गुंग कशी होते, इत्यादिकाविषयी घो०- असो, परंतु आपण पूर्वी म्हणाला की, बाकी एकदर स

19

गुलामगिरी भाग १३

27 June 2023
0
0
0

मामलेदार, कलेक्टर, रेव्हिन्यु, जज्ज आणि इंजिनियरखात्यातील भट कामगार, इत्यादिकाविषयी धो०-यावरून भट मामलेदार असल्यामुळे ते काही अज्ञानी शूद्रांचे नुकसान करितात काय? जो०- आजपर्यंत जे भट मामलेदार झा

20

गुलामगरी भाग १४

27 June 2023
0
0
0

युरोपियन कामगारांचा निरुपाय, खोतांचे वर्चस्व, पेन्शन घेऊन निर्वेध झालेल्या युरोपियन कामगारांनी सरकारांत गांवोगावच्या हकीगती कळविण्याची जरुरी, धर्म आणि जात्याभिमान इत्यादिकाविषयी धो०- असे जर अनर्थ

21

गुलामगिरी भाग १५

27 June 2023
0
0
0

सरकारी शाळाखाती. म्युनिसिपालिटी, दक्षणा प्राइज कमेटी व भट वर्तमानपत्रकत्यांची जूट आणि शूद्रादि अतिशूद्रांच्या मुलानी विद्या शिकू नये म्हणून भट लोकांचा कट इत्यादिकाविषयी.. धो०- सरकारी शाळाखात्यातील

22

गुलामगिरी भाग १६

27 June 2023
0
0
0

ब्रह्मराक्षसाचे पिंडेचा धिक्कार. ० या सर्व आपल्या सवादावरून असे सिद्ध होते की, एकदर सर्व भटानी आपल्या कृत्रिमी धर्माच्या अडून आपल्या भोळ्या सरकारच्या डोळ्यात माती टाकून आपण सर्व शूद्रादि अतिशूद्रास

23

सार्वजनिक सत्यधर्म ( ग्रंथकर्त्याची प्रस्तावना)

29 June 2023
0
0
0

या आपल्या अमर्याद विस्तीर्ण पोकळीमध्ये निर्मिकानें अनंत सूर्यमंडळासह त्यांच्या ग्रहोपग्रहांसीहत तत्संबंधी एकंदर सर्व प्राणीमात्रांस उत्पन्न केले आहे त्यांपकी आपण सर्व मानवस्त्रीपुरुषानी त्याविषयी काय

24

सार्वजनिक सत्यधर्म (सुख)

29 June 2023
0
0
0

यशवंत जोतीराव फुले. प्रश्न- मानवप्राणी एकंदर सर्व जगात कशाने सुखी होईल?जोतीराव गोविंदराव फुले. उत्तर - सत्य वर्तन केल्याशिवाय मानवप्राणी जगात सुखी होणार नाही याविषयी प्रमाण देतो.|| अखंड ||।। सत्य सर्व

25

सार्वजनिक सत्यधर्म (धर्मपुस्तक)

29 June 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर प्र०-यावरून कोणत्याच धर्मपुस्तकात सर्वचैव प्राणीमात्रास सुख देण्यापुरते सत्य नाही काय?जोतीराव गोविंदराव फुले उ०- या पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर जेवढी म्हणून मानवांनी धर्मपुस्तकें केली

26

सार्वजनिक सत्यधर्म (निर्माणकर्ता)

29 June 2023
0
0
0

यशवंत जोतीराव फुले प्र० तर आपल्या या सूर्यमंडळासह आपण वस्ती करणाऱ्या पृथ्वीचा निर्माणकर्त्ता कोण आहे?जोतीराव फुले. उ०- पूर्व अथवा पश्चिम अथवा दक्षिण, अथवा उत्तर इत्यादि दहा दिशांपैकी एका तरी दिशेचा आप

27

सार्वजनिक सत्यधर्म (पूजा)

29 June 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर प्र०- आता आपल्या निर्माणकर्त्यावर पुष्पे चढवून त्याची पूजा आपण मानवानी कोणत्या तऱ्हेने करावी?जोतीराव उ० या अफाट पोकळीतील अनंत सूर्यमंडळासह त्याच्या ग्रहोपग्रहासहित पृथ्वीवरील पुष्

28

सार्वजनिक सत्यधर्म (नामस्मरण)

29 June 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर. प्र० निर्माणकर्त्याचे वारवार पोकळ नामस्मरण केल्याने त्यास संतोष होईल काय?जोतीराव फुले उ०- आपण घरी असता मी आपल्या घरी तुमच्या नावाने एखाद्या धातूच्या अथवा दगडाच्या मूर्तीवर पुष्पे

29

सार्वजनिक सत्यधर्म (स्त्री आणि पुरुष)

29 June 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर प्र० निर्मिकानें या आपल्या पृथ्वीवर जलचर, स्थलचर व खेंचर अशा प्रकारच्या जिवाच्या तीन जाती निर्माण केल्या आहेत; त्यांपैकी सर्वात श्रेष्ठ कोण आहे?जोतीराव गोविंदराव फुले उ० त्यापैकी

30

पाप (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

पापमानाजी बोलूजी पाटील. प्र०- पापाचरण करून एकंदर सर्व मानवी प्राणी दुःखात पडू नयेत, म्हणून मानवाच्या बचावासाठी आपल्या निर्मीकानें त्यास काही साधन दिले नाही काय ?जोतीराव गोविंदराव फुले. 30- असे कसें हो

31

पुण्य (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर प्र०-पुण्य कशास म्हणावे?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- स्वतःस मात्र सुख होण्याकरिता एकदर सर्व मानव प्राण्यास कायीक व मानसिक पिडा दिली नाही, म्हणजे त्यासच पुण्य म्हणावें.बळवंतराव प्र०

32

जातिभेद (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

यशवंत जोतीराव फुले. प्र०- मानवी प्राण्यात जातिभेद आहे किंवा नाही?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- मानवी प्राण्यात मूळ जातिभेद नाही,यशवंत प्र० मानवी प्राण्यात मूळ जातिभेद कसा नाहीं?जोतीराव उ०- पशुपक्षी वगैर

33

श्लोक (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

सहृदय समनस्य अविद्वेष कृणोमिवः अन्योन्य अभिहर्यत वत्सजात हवाध्या ।अनुव्रतः पितुः पुत्री मात्रा भवतु सम्मनः जायापत्ये मधुमतिं वाच वदतु शांतिवान् ।मा भ्राता भ्रातारं द्विषद् मास्वसार उतस्वसा संभ्यचः सव्

34

तर्क (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

गुडीराम धोडीराम मवाशी प्र० तर्क या शब्दाचे किती अर्थ होतात?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- तर्क या शब्दाचे तीन प्रकारचे अर्थ होतात. १ला प्रकार प्रत्यक्ष कर्त्यावरून कर्माचे आणि कर्मावरुन कर्त्याचं ज्ञान ह

35

ज्ञानेश्वरी, बारावा अध्याय ( सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

जोतीराव उ०- ज्ञानेश्वरी, अध्याय १२ वा II जो सर्व भूतांचे ठायीं ॥ द्वेषाते नेणेची काही II आप पर जया नाहीं II चैतन्या जैसे II १ II असा खरोखरच समज जर बाळबोध कृष्णाजीचा होता, तर त्याने पाडवांस मदत करून त्

36

ज्ञानेश्वरी, तेरावा अध्याय (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

तेराव्या अध्यायातील सातव्या व आठव्या ओवीतला अभिप्राय ज्या कोणास सर्वज्ञता आल्याबरोबर त्याचा महिमा वाढेल, या भयास्तव त्याने वेड्याचे सोंग घेणे व त्याने आपला चतुरपणा आवडीनें लपविण्यासाठी पिसा होणे, हें

37

दैव (सार्वजनिक सात्यधर्म )

3 July 2023
0
0
0

।। मना त्वाचि रे पूर्वसचीत केलें । तयासारिखे भोगणे प्राप्त झालें ॥। ८ ।।-रामदास.गणपतराव दर्याजी थोरात प्र० देवाचे कोणते प्रतिशब्द आहेत?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- दैवास नशीब, प्रालब्ध, प्राक्तन, संचित

38

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय)

4 July 2023
0
0
0

गोविंदराव प्र० तूर्त हैं एकीकडे ठेवा, परंतु ताज्यातवान्या गायागुरे यांचे व बोकड यांचे बुक्यानें प्राण घेऊन त्यांचे मांस खाणारे अघोरी आर्यभट्ट ब्राह्मण व त्याचप्रमाणे रोगानें अथवा लंगडीलुलीं, आंधळीपांग

39

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 2)

4 July 2023
0
0
0

गोविंदराव प्र० सदरची जागा चालविण्यास एकसुद्धा ह्यार अथवा मांग निवडणार नाही.जोतीराव उ० याचप्रमाणे मोघम आम्हा हिंदूस कलेक्टरांच्या जागा, युरोपियन लोकांसारख्या इंग्रज सरकाराने द्याव्यात, म्हणून सार्वजनीक

40

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 3)

4 July 2023
0
0
0

सत्यगणपतराव दर्याजी थोरात प्र० सत्यवर्तन करणारे कोणास म्हणावे?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- सत्यवर्तन करणाऱ्याविषयी नियम देतो, ते येणेप्रमाणे-१. आपल्या सर्वांच्या निर्माणकर्त्याने एकदर सर्व प्राणीमात्रा

41

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 4)

4 July 2023
0
0
0

आकाशातील ग्रहबळवंतराव हरी साकवळकर. प्र० आकाशातील ग्रह या आपल्या भूमंडळावरील मानव स्त्री-पुरुषास पीडा देतात, ह्मणून ग्रहशास्त्रवेत्ते मोठ्या डौलाने ह्मणतात, हे खरे आहे काय?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ० या

42

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 5)

4 July 2023
0
0
0

जन्मलक्ष्मण मनाजी, प्र० या जगात मानव स्त्री-पुरुषांस कन्या अथवा पुत्र झाल्याबरोबर त्यास कसें वाटते?जोतीराव फुले उ०- मानव स्त्री-पुरुषांस कन्या अथवा पुत्र झाल्याबरोबर त्यास आनंद होऊन उल्हास वाटतो खरा,

43

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 6)

4 July 2023
0
0
0

कन्या अथवा पुत्र यांचे नावाचा संस्कार,-अन्नाचा संस्कार आणि शाळेचा संस्कार.यशवंत जोतीराव फुले. प्र० कन्या अथवा पुत्र यांच्या नांवाचा संस्कार केव्हा करावा?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- कन्या असल्यास तिच्य

44

सार्वजनिक सात्यधर्म (अध्याय 7)

4 July 2023
0
0
0

लग्नगणपतराव दर्याजी थोरात, पेन्शनर प्र० - लग्न म्हणजे काय?जोतीराव गोविदराव फुले. उ०- आपल्या सर्वाच्या निर्माणकर्त्याने जेवढे म्हणून प्राणीमात्र निर्माण केले आहेत, त्यातून मानव स्त्री-पुरुषास एक तऱ्हेच

45

सार्वजनिक सत्यधर्म (दुष्टाचरण)

5 July 2023
0
0
0

लक्ष्मण मानाजी पाटील, मगर प्र०- आपण सर्वाच्या निर्मीकाने एकंदर सर्व प्राणी मात्रास उत्पन्न करतेवेळी फक्त मानव स्त्री-पुरुषांस सारासार विचार करण्याची बुद्धि देऊन, त्यास अतिपवित्र केले आहे, असा जर

46

सार्वनिक सत्यधर्म (मृत्यू)

5 July 2023
0
0
0

यशवंत जोतीराव फुले. प्र०- मृत्यु ह्मणजे काय?जोतीराव गोविंदराव फुले. उ०- एकदर सर्व प्राणीमात्राचे देहस्थित प्राण्यांचे जे गमन ते.यशवंत प्र०- कित्येक मानव स्त्रीपुरुषांच्या तान्ह्या मुली-मुलास मरण येण्य

47

सार्वनिक सत्यधर्म. ।। प्रार्थना ||

5 July 2023
0
0
0

या तुझ्या अमर्याद विस्तीर्ण पोकळीमध्ये अनंत सूर्यमंडलासहित या पृथ्वीवरील प्राणीमात्रासह मज मानवास निर्माण करून मला सद्सद्विचार करण्याची बुद्धि दिलीस व तुझ्या आज्ञेप्रमाणे सत्यास स्मरून मी या जगांत वर्

48

सार्वनिक सत्यधर्म. (प्रेताची गती)

5 July 2023
0
0
0

बळवंतराव हरी साकवळकर, प्र० एकदर सर्व मानव कन्यापुत्रांनी आपल्या माता-पित्यांच्या प्रेतांची गति कशी लावावी ?जोतीराव गोविंदराव फुले उ० एकंदर सर्व मानव कन्यापुत्रांच्या मातेने अथवा पित्यानें आपल्या मरणाच

49

सार्वनिक सत्यधर्म. (प्रार्थना)

5 July 2023
0
0
0

तू एकदर सर्व पृथ्वीवरील मातीस निर्माण करून तिच्याद्वारे आम्हा सर्व मात्रांचे पोषण करवितोस. यास्तव आम्हांपैकी एका मानवाचे प्राणोत्कमण झाले. त्यातील माती, मातीस मिळवून आह्मी सर्व तुझ्या शाश्वत अविनाशी व

50

सार्वजनिक सत्यधर्म (श्राद्ध)

5 July 2023
0
0
0

गोविंद गणपतराव काळे प्र० श्राद्ध म्हणजे काय?जोतीराव गोविंदराव फुले उ०- मृत पितरांचे उद्देशाने पुत्रादिकांनी करायाचीं ब्राह्मणभोजने पिडदानें एतद् प्रधान कर्मे आहेत ती.गोविंद प्र०- यावरून शुद्रादी अतिशू

51

सार्वजनिक सत्यधर्म (एकंदर सर्व मानव स्त्रीपुरुषांस ग्रंथकर्त्याची प्रार्थना)

5 July 2023
0
0
0

।। अखंड ||निर्मीकाने जर एक पृथ्वी केली । वाही भार भली । सर्वत्रीचा ||१॥ध्रु० ।। तृण वृक्ष भार पाळी आम्हासाठीं ।। फळें तीं गोमटी ।। छायेसह ।। २ ।। सुखसोईसाठी गरगर फेरे रात्रदीन सारें । तीच कर

---

एक पुस्तक वाचा