जागतिक रक्तदान दिन 🩸

आजच्या Article मध्ये आपण जागतिक रक्तदान दिन का साजरा केला जातो याबद्दल माहिती जाणून घेणार आहोत इंग्लिश मध्ये याला World Blood Donor Information in Marathi म्हणून सुद्धा ओळखले जाते हा दिवस दरवर्षी 14 जून ला साजरा केला जातो. चला तर जाणून घेऊया विश्व रक्तदान दिना विषयी थोडीशी रंजक माहिती.

🔺जागतिक रक्तदान दिवस इतिहास

सर्वात प्रथम वर्ष 2005 मध्ये जागतिक रक्तदान दिवस साजरा केला गेला होता हा दिवस वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (World Health Organisation) सहमतीने साजरा केला गेला होता. या दिवशी लाखोच्या संख्येने मध्ये लोक आपले रक्तदान करतात या मागचा उद्देश असा की ज्या गरजू व्यक्तीला रक्ताची गरज असेल अशा व्यक्तींसाठी रक्त दान दिले जाते रक्तदान हे सर्वात श्रेष्ठ दान आहे असे म्हटले जाते. International Federation of Red Cross and Red Crescent Society ने लोकांमध्ये जनजागृती घडवून आणण्यासाठी या दिवसाची सुरुवात केलेली आहे समाजामध्ये रक्ताविषयी माहिती करून देणे हे या सोसायटीचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे आणि हा दिवस त्या व्यक्तींसाठी सुद्धा खूप खास आहे जे या दिवशी रक्तदान करतात एका प्रकारे त्यांना धन्यवाद देण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.

🔺जागतिक रक्तदान दिवसाचे महत्व 

रक्तदान दान केल्यामुळे खूप लोकांचा जीव वाचला जातो तसेच रक्तदान हेच सर्वश्रेष्ठ दान आहे असे सुद्धा म्हटले जाते रक्ताच्या अभावी व्यक्तीचा जागीच मृत्यू होतो त्यामुळे रक्ताची कमतरता पडू नये म्हणून रक्तदात्यांनी दान केलेले रक्त ब्लड बँकेमध्ये ठेवले जाते ज्यामुळे लाखो लोकांचे जीव वाचवले जाते रक्त हा माणसाच्या शरीरातील खूप आवश्यक घटक आहे माणसाच्या शरीरामध्ये 70 टक्के रक्त असते त्यामुळेच रक्त हे किती महत्त्वाचे आहे आणि या विषयी जनजागृती करण्यासाठी जागतिक रक्तदान दिवस साजरा केला जातो. या दिवशी लाखो संख्येमध्ये लोक रक्तदान करण्यासाठी आपले हात पुढे करतात समाजामध्ये असलेली माणुसकी अशा लोकांमुळे पुन्हा जागृत होते त्यामुळे रक्तदान हे किती महत्त्वाचे दान आहे याबद्दल समाजामध्ये जनजागृती होते.

🔺14 जून ला जागतिक रक्तदान दिवस का साजरा केला जातो 

14 जून हा महान बायोलॉजिस्ट फिजिशियन आणि इम्मुनोलॉजीस्ट Karl Landsteiner यांचा जन्मदिवस 14 जून 1868 कार्ल लांडस्टिनेर यांचा जन्म ऑस्ट्रियामध्ये झाला होता. वर्ष 1937 मध्ये शास्त्रज्ञ कार्ल लांडस्टिनेर यांनी सर्वप्रथम रक्तगटाचा (blood group) शोध लावला त्यांच्या या शोधामुळे रक्ताचे वर्गीकरण करण्यात येऊ लागले त्यामुळे लाखो लोकांचा जीव वाचू लागला. यासोबतच त्यांनी विज्ञान क्षेत्रामध्ये आणखी महान कार्य केलेले आहे आणि त्यांच्या या कार्याला पाहून वर्ष 1930 मध्ये त्यांना physiology or medicine मधला मानाचा पुरस्कार Nobel Prize हा पुरस्कार देऊन त्यांचा सन्मान करण्यात आला विज्ञान आणि चिकित्सक क्षेत्रांमध्ये आपल्या दिलेल्या बहुमूल्य योगदानामुळे त्यांना वर्ष 1946 मध्ये father of transfusion medicine ही पदवी देण्यात आली होती. 26 जून 1943 मध्ये वयाच्या 75 व्या वर्षी न्यूयॉर्क सिटी (USA) मध्ये त्यांचे निधन झाले. मेडिसिन या क्षेत्रांमध्ये केलेले बहुमूल्य कार्याला पाहून 14 जून हा जागतिक रक्तदान दिवस म्हणून साजरा केला जातो हा दिवस त्यांच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो.

🔺ब्लड ट्रान्सफ्युजन काय आहे 

ब्लड ट्रान्सफ्युजन म्हणजे एका व्यक्तीचे रक्त दुसऱ्या व्यक्तींमध्ये स्थलांतर करणे किंवा त्या व्यक्तीच्या शरीरामध्ये प्रवेश करणे या क्रियेला blood transfusion असे म्हटले जाते. ही प्रक्रिया शरीरामध्ये असलेले रक्ताचे कमी असलेले प्रमाण पूर्ण करण्यासाठी केली जाते. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीच्या शरीरामध्ये रक्ताची कमी निर्माण होते तेव्हा blood transfusion चा वापर केला जातो.

🔺रक्तदान कोण कोण करू शकते?

18 वर्षा पासून ते 65 वर्षापर्यंतच्या व्यक्ती रक्तदान करू शकतात आणि दुसरी गोष्ट म्हणजे रक्तदान करणाऱ्या व्यक्तीचे वजन 50 किलो पेक्षा अधिक असले पाहिजे. काही देशांमध्ये रक्तदान करणाऱ्या व्यक्तीचे वजन 45 असलेले सुद्धा चालते.

▪️रक्तदान कोण करू शकत नाही?

एचआयव्ही पॉझिटिव्ह असलेली व्यक्ती रक्तदान करू शकत नाही.

Hepatitis B or C रोग असलेले व्यक्ती रक्तदान करू शकत नाही.

तसेच सर्दी फ्लू खोकला पोट दुखी किंवा पोटाचा त्रास असलेल्या व्यक्ती रक्तदान करू शकत नाही.

रक्तदान करण्यासाठी शरीरामध्ये हिमोग्लोबिनचे प्रमाण अधिक असले पाहिजे.

🔺

1) रक्तदान केल्याचे फायदे 

2) एकदा रक्तदान केल्यानंतर पुन्हा किती काळ रक्तदान करता येणार नाही?

🔺प्लाज्माच्या शरीरात काय काम आहे?

रक्ताचा प्लाझ्मा एक हलका पिवळा द्रव असतो, जो पेंढाच्या रंगासारखा असतो. पाण्याबरोबर, प्लाझ्मामध्ये क्षार आणि एन्झाईम्स असतात. प्लाझ्माचा मुख्य हेतू पौष्टिकता, हार्मोन्स आणि प्रथिने शरीराच्या आवश्यक भागापर्यंत पोचविणे हा आहे. पाणी, मीठ आणि एंजाइमसह मानवी प्लाझ्मामध्ये देखील महत्त्वपूर्ण घटक असतात. यामध्ये इम्युनोग्लोबुलिन (प्रतिपिंडे), क्लोटींग घटक आणि प्रथिने अल्बमिन आणि फायब्रीनोजेन समाविष्ट आहेत. जेव्हा आपण रक्तदान करता तेव्हा आरोग्य व्यावसायिक आपल्या प्लाझ्मामधून या महत्वाच्या घटकांना वेगळ्या बनवून विविध उत्पादनांमध्ये केंद्रित करू शकतात. या उत्पादनांचा नंतर उपचार म्हणून वापर केला जातो ज्यात जळजळ, शॉक, आघात आणि इतर वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थितीमुळे ग्रस्त लोकांचे जीवन वाचविण्यात मदत होते. प्लाझ्मामधील प्रथिने आणि प्रतिपिंडे देखील ऑटोम्यून्यून डिसऑर्डर आणि हिमोफिलिया यासारख्या दुर्मिळ तीव्र परिस्थितीसाठी थेरपी तयार करण्यासाठी वापरल्या जातात. या परिस्थितींसह लोक या उपचारांमुळे दीर्घ आणि उत्पादक आयुष्य जगू शकतात. खरं तर, काही आरोग्य संस्था प्लाझ्माला “जीवनाची देणगी” म्हणतात.

🔺रक्ताबद्दल काही मनोरंजक तथ्ये